Het beoordelen van de herkomst van vermogen uit cryptovaluta kan een uitdaging zijn voor notarissen, vooral gezien de complexiteit en anonimiteit die vaak met crypto gepaard gaan. We vroegen Anne-Marie Snel, notaris bij Prinsenhof Notarissen, welke stappen een notaris kan nemen om de herkomst van crypto-gelden te beoordelen.
Identificatie van de cliënt:
De notaris moet eerst de identiteit van de cliënt vaststellen en verifiëren. Dit is een basisvereiste onder de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft).
Bron van de cryptovaluta:
De notaris moet proberen te achterhalen hoe de cliënt aan de cryptovaluta is gekomen. Voorbeelden van vragen zijn:
- Waar en wanneer zijn de cryptovaluta gekocht?
- Met welk geld zijn ze aangeschaft (bijvoorbeeld spaargeld, salaris, erfenis)?
- Is de aankoop gedaan via een geregistreerde cryptodienstverlener (bijvoorbeeld een partij die bij De Nederlandsche Bank geregistreerd staat)?
- Is er sprake van gebruikelijke cryptovaluta (zoals bitcoin of ethereum) of van privacy coins, die moeilijker te traceren zijn?
- Hoe zijn de cryptovaluta bewaard (via een exchange, broker of in eigen beheer in een wallet)?
- Zijn de winsten en/of de cryptovaluta opgegeven in de belastingaangifte?
Documentatie en bewijs
- Documentatie en bewijs: De cliënt moet documentatie kunnen overleggen die de herkomst van de cryptovaluta aantoont, zoals:
- Bankafschriften waarop aankopen of verkopen van cryptovaluta zichtbaar zijn
- Overzichten of screenshots van accounts bij exchanges of brokers waar transacties zijn uitgevoerd
- Afschriften van creditcards indien deze zijn gebruikt voor aankopen
- Printscreen of afschrift van de non-custodial wallet (voor crypto in eigen beheer)
- Overzichten van transacties op verschillende handelsplatformen
- Inkomstenbelastingaangiften over de relevante jaren
- Bewijs van aanschaf- en verkooplocaties (zoals een bitcoin ATM of een gereguleerde aanbieder)
Controle op betrouwbaarheid van aanbieders
- Controle op betrouwbaarheid van aanbieders: Cryptovaluta die zijn gekocht bij een geregistreerde aanbieder (bijvoorbeeld geregistreerd bij De Nederlandsche Bank) worden als betrouwbaarder beschouwd. Is de aanbieder niet geregistreerd, dan is extra onderzoek vereist.
Analyse van transacties
- Analyse van transacties: De notaris kijkt naar het soort transacties (bancair, contant, via ATM), de hoogte van transactiekosten (afwijkingen kunnen een signaal zijn), en of er sprake is van ongebruikelijke transacties of privacy coins.
Risicobeoordeling
- Risicobeoordeling: Op basis van de verzamelde informatie moet de notaris een risicobeoordeling maken. Als er sprake is van een hoog risico, bijvoorbeeld door onduidelijke of incomplete informatie, kan de notaris besluiten om verscherpt cliëntenonderzoek te doen.
Melding van ongebruikelijke transacties
- Melding van ongebruikelijke transacties: Bij signalen van mogelijke illegaliteit (zoals onverklaarbare herkomst, gebruik van privacy coins, of transacties via niet-gereguleerde partijen) moet de notaris een melding doen bij de Financial Intelligence Unit (FIU-NL).
De notaris is geen opsporingsambtenaar, maar moet wél als kritische poortwachter optreden. Dit betekent dat de notaris niet alles hoeft te kunnen achterhalen, maar wel voldoende onderzoek moet doen om met redelijke zekerheid de legitieme herkomst van de middelen vast te stellen. Als dat niet lukt, kan de notaris de dienst weigeren of een melding doen bij Financial Intelligence Unit (FIU-NL).
Door deze stappen te volgen, kan een notaris voldoen aan de wettelijke verplichtingen en bijdragen aan de bestrijding van witwassen en terrorismefinanciering.